Burgerparticipatie in de gemeente Aa en Hunze

Tijdens een informerende raadsbijeenkomst de gemeente Aa en Hunze van 21 september 2011 is gediscusieerd over burgerparticipatie: het betrekken van burgers, instellingen, bedrijven en organisaties bij de totstandkoming van beleid en plannen.

Burgerparticipatie: gedachtewisseling in een zo vroeg mogelijk stadium
Bij burgerparticipatie gaat het om een gedachtewisseling tussen gemeente en betrokken burgers, instellingen, bedrijven en organisaties, en wel in een zodanig vroeg stadium, dat gezamenlijk vorm en inhoud gegeven kan worden aan beleid en plannen. Daarin verschilt burgerparticipatie van inspraak, waarbij betrokkenen in een laat stadium, terwijl alles al min of meer vaststaat, wettelijk verplicht nog gelegenheid krijgen om hun zienswijzen kenbaar te maken, voordat een definitief besluit kan worden genomen.

Geplaatst op 05/10/2011

Burgerparticipatie is gericht op het bij de totstandkoming van beleid en plannen benutten van alle aanwezige kennis en deskundigheid , teneinde de kwaliteit en het draagvlak voor de uiteindelijk te nemen beslissingen te vergroten. Het is aanvullend op de wettelijke inspraak.

Als onderwerpen van burgerparticipatie valt te denken aan:
• Dorpsvisies en dorpsomgevingsplannen;
• Gemeentelijk vervoer en verkeersbeleid;
• Gemeentelijke toekomstvisies;
• Gebiedsgericht voorzieningenbeleid;
• Gemeentelijk waterplan;
• Actualisering/digitalisering bestemmingsplannen;
• Opstellen bermenbeleid;
• Opstellen accommodatiebeleid;
• Opstellen sportbeleid;
• Inpassing windmolenparken;
• Cultuurlijk Aa en Hunze;
• Olympisch jaar 2012;
• Verdubbeling N33;
• Planologische structuurvisie,
• Uitgangspunten bestemmingsplan buitengebied

Burgerparticipatie: interactieve beleidsvorming
Burgerparticipatie in de gemeente Aa en Hunze bouwt voort op een in 2009 vastgestelde notitie 'Interactieve beleidsvorming'. In deze nota wordt uitgebreid ingegaan op het waarom van interactieve beleidsvorming en wanneer hier wel en wanneer hier niet voor gekozen zou moeten worden. Door het College van B&W wordt vooraf en per onderwerp vastgesteld, op welk moment burgers, instellingen en organisaties bij beleid en plannen betrokken worden en welke invloed zij daarbij kunnen hebben, variërend van informeren tot aan meebeslissen toe. De notitie raadt interactieve beleidsvorming af bij projecten van vitaal of strategisch belang, bij projecten waarbij geen verschil in perceptie bestaat tussen gemeente en betrokkenen, bij projecten waarbij sprake is van (sterk) tegengestelde belangen en wanneer daarmee een platform zou worden geboden voor een kleine groep tegenstanders. In de huidige opzet wordt burgerparticipatie daarmee sterk afhankelijk van de aard en de omvang van het onderwerp, het wordt maatwerk. Eerst wordt bepaald of een onderwerp zich leent voor een vorm van burgerparticipatie, dan wordt vastgesteld in welke mate dit kan en vervolgens wordt aangegeven welke instrumenten zich daar het beste voor zouden lenen.

Wie kunnen een rol spelen bij burgerparticipatie?
De rol van burgers, instellingen, bedrijven en organisaties staat in principe centraal bij burgerparticipatie. De inhoud van die rol en de mate van invloed kan variëren van toehoorder, geconsulteerde adviseur, samenwerkingspartner tot meebeslisser. Bij de betrokkenen is vaak veel kennis en deskundigheid aanwezig (organisatorisch, uitvoerend, technisch), die onder bepaalde voorwaarden zeker bij kunnen dragen aan te ontwikkelen beleid en plannen.

Een speciale rol is er voor de organisaties van dorpsbelangen. Zij vormen als doorgeefluik van informatie van en naar de gemeente een 'scharnierpunt', een intermediair, tussen de gemeente en de burgers in hun dorpen. Organisaties van dorpsbelangen weten wat er in hun dorpen leeft en kunnen vanuit deze kennis fungeren als gesprekspartner en/of adviseur van de gemeente.

De gemeente heeft als hoeder van het algemeen belang de taak alle belangen van partijen en personen tijdens het proces van burgerparticipatie in beeld te brengen. Dat gaat in principe ook om de belangen van partijen en personen die niet aan de burgerparticipatie zouden deelnemen, ook wel aangeduid als 'de zwijgende meerderheid'. De uitdaging voor de gemeente is dan wel hun uiterste best te doen toch zoveel mogelijk van de betrokken partijen en personen bij de burgerparticipatie te proberen te betrekken.

Discussie
Waar de uiteindelijke beslissingen over beleid en plannen bij de Gemeenteraad ligt, doet de door het College van B&W voorgestelde vorm van burgerparticipatie wel erg strak en van bovenaf geregeld aan. Alle 'ontbindende clausules' in de gekozen opzet kunnen in de praktijk gemakkelijk een gevoel van willekeur oproepen, waardoor de burgerparticipatie het karakter krijgt van een bot, de burger toegeworpen als het de gemeente zo uitkomt. Zou het niet veel beter zijn om bij de totstandkoming van beleid en plannen, aansluitend te zoeken bij de wettelijk inspraakprocedures, maar dan om in een vroegtijdig stadium alle belanghebbenden bij de ontwikkeling van beleid en plannen de kans te geven via burgerparticipatie daaraan een bijdrage te leveren? Voor burgerparticipatie in de vorm van alleen meepraten binnen een keurslijf van vooraf strikt vastgestelde kaders zal maar weinig belangstelling bestaan!

Paul Hagel